Wat is een teek?
Teken zijn grote hematofage mijten, zichtbaar voor het blote oog en uitgerust met 4 paar poten (voor volwassen vormen). Vrouwtjes meten gemiddeld 1 tot 2 cm wanneer ze volgezogen zijn met bloed, terwijl mannetjes, larven en nimfen veel kleiner zijn. Teken zijn parasieten die zich vooral voeden met het bloed van hun gastheer.
Anatomie van een teek
Volwassen teken van alle aanwezige soorten:
- Een mondapparaat, het rostrum genaamd, geschikt om bloed op te zuigen. Het bestaat zelf uit:
- pedipalpen, zintuigen waarmee de teek een aanhechtingsplaats op zijn gastheer kan kiezen,
- cheliceren die gastheerweefsel doorsnijden,
- een hypostoom waardoor de teek zich in de huid kan verankeren.
- Een redelijk afgerond, niet-gesegmenteerd lichaam met 4 paar benen bij volwassenen, naar voren gegroepeerd net onder het podium. Het lichaam heeft een dorsaal schild, groter bij het mannetje dan bij het vrouwtje, dat het scutum wordt genoemd.
Tekenlarven hebben maar 3 paar poten.
3 grote tekensoorten
De teken die onze huisdieren in Europa parasiteren, zijn harde teken en behoren tot de Ixodidae-familie. Deze familie omvat niet minder dan 700 soorten, maar in werkelijkheid worden onze honden alleen geparasiteerd door 3 grote tekensoorten, namelijk Ixodes, Dermacentor en Rhipicephalus.Het is voornamelijk door de vorm van hun orale apparaat, of rostrum, dat we erin slagen om ze te onderscheiden.
Ixodes Ricinus, ook algemeen bekend als de bosteek, is de meest verspreide teek in Europa. Volwassen vrouwtjes meten 3 tot 4 mm en tot 1 cm wanneer ze volgezogen zijn met bloed, terwijl mannetjes slechts 2 tot 3 mm zijn. De larven zijn kleiner dan 1,5 mm. Deze tekensoort leeft in vochtige bossen, aan bosranden en in het kreupelhout. Hij heeft een lange snuit.
Dermacentor reticulatus is niet langer de prairietik. Volwassen mannetjes meten tussen 4,2 en 4,8 mm, terwijl vrouwtjes tot 1,5 cm kunnen meten na hun bloedma altijd. De larven zijn kleiner dan 1,5 mm. Deze tekensoort leeft aan de rand van bossen, in tuinen, weilanden, langs waterlopen en meer in het algemeen in dun beboste gebieden.Hij heeft een korte, rechthoekige snuit.
" Rhipicephalus sanguineus wordt ook wel de kennelteek genoemd. Soms ook wel huistik genoemd, het is een endofiele teek die in huizen leeft. Het mannetje meet 2 tot 3 mm, het vrouwtje 3 tot 4 mm en tot 1 cm na de bloedma altijd en de larve 0,6 tot 1,4 mm. Deze teek leeft in huizen en kennels. Het nestelt vooral in de spleten van muren en vloeren. Je herkent hem aan zijn korte, zeshoekige rostrum."
Cyclus en levensstijl van teken
De teek is geen parasiet die permanent op zijn gastheer blijft. In feite hecht hij zich alleen lang genoeg aan zijn gastheer om zich te voeden met zijn bloed en maakt hij zich vervolgens los om te ruien of te paren. Naar schatting besteedt de teek slechts 10% van zijn leven aan zijn gastheren om zich te voeden.
Tijdens zijn leven doorloopt de teek verschillende stadia gescheiden door vervellingen:
- het larvale stadium,
- het nimfenstadium,
- volwassen stadium.
Elk stadium duurt ongeveer 6 weken en de volledige cyclus van de teek duurt 5 tot 6 maanden als de levensomstandigheden optimaal zijn. Aan de andere kant, als de levensomstandigheden slecht zijn (winter, droogte of hittegolf), kan de teek in diapauze gaan en overleven door tot meerdere jaren te vasten.
In elke fase van zijn leven moet de teek zich voeden met het bloed van een gastheer, maar het zijn de volwassen vrouwtjes die veruit het meest vraatzuchtig zijn. Het is na het paren met een mannelijke teek dat ze hun bloedma altijd op dezelfde gastheer nemen voordat ze loshaken en tot 4000 eieren eenmaal op de grond leggen. De bloedma altijd van een vrouwelijke teek op dezelfde gastheer kan dan 2 tot 10 dagen duren!
Hoe en waar kan een hond teken krijgen?
Een hond kan door een teek worden gebeten als hij op een plek loopt waar teken aanwezig zijn en zich vermenigvuldigen. De meest risicovolle plaatsen en periodes zijn samengevat in de onderstaande tabel:
| Tekensoort | Risicogebieden | Risicoperiode | Geografische locatie |
|---|---|---|---|
| vochtige bossen, bosrand, kreupelhout in de aanwezigheid van dode bladeren, humus of mos | In het voor- en najaar bij temperaturen tussen 7°C en 25°C | Overal in Frankrijk behalve rond de Middellandse Zee | |
| bosrand, park, tuin, weiland, aan water, licht beboste gebieden | In het voor- en najaar bij temperaturen tussen 12°C en 25°C | Overal in Frankrijk behalve in Zuid-Frankrijk | |
| Woningen en kennels, gaten en spleten in muren en vloeren | Het hele jaar door | Voornamelijk aanwezig rond de Middellandse Zee |
Wanneer de hond in de buurt van een teek komt, klimt deze op hem en gaat op zoek naar de ideale plek om zijn rostrum te planten. De exofiele teken Ixodes Ricinus en Dermacentor reticulatus zijn meestal op zoek naar de passage van een hond (of een ander dier), op een grasspriet.
Eenmaal op zijn gastheer zal de teek zich hechten en zich verankeren in de huid van de hond om zijn bloedma altijd op te nemen.
Kunnen hondenteken mensen bijten?
Ja! Mensen zijn potentiële tekengastheren, net als honden. Ze kunnen ook virussen, bacteriën of parasieten overbrengen die verantwoordelijk zijn voor ernstige door vectoren overgedragen ziekten. Aan de andere kant hebben teken die al op een hond zitten heel weinig kans om over te gaan op de mens.
De risico's van een tekenbeet
Als teken zo gevaarlijk zijn voor honden, komt dat vooral omdat hun beet de bron kan zijn van de overdracht van een groot aantal ernstige door vectoren overgedragen ziekten onder:
- borreliose (of de ziekte van Lyme),
- tekenoverdraagbare meningo-encefalitis,
- canine babesiose of piroplasmose,
- erhlichiose,
- hepatozoonose,
- Mediterrane gevlekte koorts,
- tularemie,
- anaplasmose.
Ze kunnen ook een directe pathogene rol spelen:
- door hun plunderende actie. Als er veel teken op het dier zitten en het dier is klein en/of in slechte gezondheid, kunnen teken hun gastheer echt verzwakken door hem een aanzienlijke hoeveelheid bloed te ontnemen,
- door de vorming van een infectie en een micro-abces op de plaats van de beet te bevorderen wanneer de teek is gevallen,
- door de soms giftige werking van hun speeksel. Sommige teken hebben dus neurotoxische stoffen in hun speeksel die kunnen leiden tot onomkeerbare zenuwbeschadiging bij honden.
Wat te doen als je een teek bij je hond vindt?
Wanneer u een teek op de vacht van uw huisdier ontdekt, is het absoluut noodzakelijk om deze onmiddellijk te verwijderen voordat hij bezinkt en door hem te verbranden of in alcohol te dompelen.
Als de teek daarentegen al vastzit, is het noodzakelijk om deze zo snel mogelijk te verwijderen om het risico op overdracht van ziekten te beperken. De meeste ziekteverwekkers die door teken worden overgedragen, worden immers pas binnen 24 tot 48 uur na de implantatie van de teek ingeënt.Hoe sneller we handelen, hoe lager het risico voor uw hond om een ziekte op te lopen! Merk op dat dit advies ook geldig is als uw hond correct is behandeld tegen teken, omdat antitekenproducten niet 100% van de teken doden binnen 48 uur na het begin van hun bloedma altijd!
Om een teek te verwijderen, moet je een anti-tekenhaak gebruiken door de stappen in de onderstaande procedure te volgen.
Inspecteer na het verwijderen van de teek de hele vacht van uw hond om er zeker van te zijn dat er geen andere zijn. En zo ja, verwijder ze dan direct!
Hernieuw vervolgens indien nodig de anti-tekenbehandeling van uw hond.
Als de verwijderde teek behoort tot de soort Rhipicephalus sanguineus, behandel dan ook de omgeving met een geschikt acaricide product. Vraag uw dierenarts om advies bij de keuze.
Als uw hond één of meer van de symptomen heeft in de dagen na de beet, raadpleeg dan zo snel mogelijk een dierenarts.
Hoe verwijder je een teek bij je hond?
Zorg voor een tekenhaak (of tekentang), een steriel kompres, een ontsmettingsmiddel dat niet prikt, een asbak + een doosje lucifers of alcohol, zeep dan:
- Was je handen met schoon water en zeep en droog ze vervolgens af. Als je die hebt, kun je wegwerphandschoenen gebruiken.
- Schuif de tekenhaak over de huid van het dier, benader de teek vanaf de zijkant en plaats de takken van de haak aan weerszijden van het rostrum.
- Draai de tang op zichzelf om de teek los te schroeven. De parasiet zou zichzelf dan los moeten maken zonder dat je hoeft te schieten.
- Controleer, zodra de teek is losgehaakt, of het rostrum niet in de huid van uw hond is blijven steken.
- Plaats de teek in een asbak, steek een lucifer aan en verbrand de teek bij contact met de lucifer. Zodra de teek is verbrand, kunt u deze in de prullenbak gooien. Je kunt de teek ook doden door hem in alcohol te verdrinken.
- Desinfecteer de bijtplaats zorgvuldig door een kompres aan te brengen dat gedrenkt is in een desinfecterende oplossing.
- Tot slot, was je handen nogmaals grondig met zeep.
Niet doen!
- Trekken aan de teek: het risico is dan dat het rostrum in de huid van de hond blijft zitten, wat de vorming van micro-abcessen op de plaats van de beet bevordert.
- Druk met je vingers of met een pincet op het achterlijf van de teek of giet een product op de teek (ether, alcohol, ontsmettingsmiddel, olie). Door dit te doen, zou je de teek laten braken, wat de overdracht van door vectoren overgedragen ziekten bevordert!
- Verbrand de teek met een sigaret terwijl hij nog aan je hond vastzit. Naast de reflexoprispingen die dit bij de teek zou veroorzaken, loop je het risico dat je dier zich ernstig verbrandt!
- Plet de teek tussen je vingers: er bestaat een risico op transcutane overdracht van ziekten!
Preventie: hoe bescherm je je hond tegen teken?
Behandel uw hond preventief met een product tegen teken, in ieder geval tijdens risicoperiodes. Deze producten bestaan met name in de vorm van kettingen, spot-on pipetten en tabletten. Hun werkingsduur (en dus hun vernieuwingsfrequentie) varieert, afhankelijk van de specialiteit, van 3 weken tot 8 maanden. Vraag altijd uw dierenarts om advies bij het kiezen van het meest geschikte product voor het geval van uw hond.
Controleer de vacht van uw huisdier na elk uitstapje in een risicogebied en zelfs als het dier goed preventief wordt behandeld, want de bescherming van antitekenproducten bereikt nooit 100%. Bij honden zijn de favoriete aanhechtingsplaatsen voor teken plaatsen waar de huid dun en dun behaard is, zoals het scrotum, de tepels, bij de oren of oogleden, tussen de vingers, in de dijen of onder de oksels.Houd er echter rekening mee dat teken zich overal op de vacht en het lichaam van uw huisdier kunnen hechten.
Opmerking!
Hoewel de met bloed volgezogen vrouwelijke teken de grootste en gemakkelijkst te herkennen zijn, zijn er ook maar weinig op hun gastheer. Hoewel ze moeilijker te herkennen zijn, parasiteren volwassen mannelijke teken, larven en nimfen dieren in grotere aantallen. Vergeet niet de vacht van uw huisdier te controleren op teken in verschillende levensfasen.